Κατεχόμενα
Τα κατεχόμενα χωρκά μας
Τούντα χωρκά πουκατωθκιόν
ένα προς ένα κλαίει
καθένας που τα έχασε
με ζιεί με αναπνέει
Μαύρην εν πόσιει την καρκιάν
ο πόνος τον παιδεύκει
διεκδικά την λευτερκάν
τζιαί την Τουρτζιάν να φεύκει
Να πάει ο κόσμος έσσω του
στο σπίτι το δικό του
δαμαί βρίσκει το μέλλον του
το μέλλον των παιθκιών του
|
ΕΠΑΡΧΙΑ ΑΜΜΟΧΩΣΤΟΥ
|
||
|
Αγία Τριάδα Άγιος Ανδρόνικος Άγιος Γεώργιος Άγιος Ευστάθιος Άγιος Ηλίας Άγιος Θεόδωρος Άγιος Ιάκωβος Άγιος Νικόλαος Άγιος Σέργιος Άγιος Συμεών Άγιος Χαρίτων Αγκαστίνα Ακανθού Αλόα Αμμόχωστος Άρδανα Αρναδί Άρτεμις Άσσια Αυγολίδα Αφάνεια Αχερίτου Άχνα Βαθύλακας Βασίλι Βατυλή Βιτσάδα Βουκολίδα Γαϊδουράς Γαλάτεια Γαληνοπόρνη |
Γαστριά Γέναγρα Γεράνι Γιαλούσα Γούφες Γύψου Δαυλός Έγκωμη Επτακώμη Καλοψίδα Καρπασία Κνώδαρα Κοιλάνεμος Κοντέα Κορνόκηπος Κορόβια Κούκλια Κρίδια Κώμα του Γιαλού Κώμη Κεπήρ Λάπαθος Λειβάδια Λεονάρισσο Λευκόνοικο Λιμνιά Λυθράκωμη Λύση Μακράσυκα Μάνδρες Μάραθα Μαραθόβουνο |
Μελάναρκα Μελούντα Μηλιά Μοναρκά Μουσουλίτα Μπογάζι Νέτα Όβγορος Ορνίθι Πατρίκι Περιβόλια του Τρικώμου Πηγή Πλατάνι Πλατανισούς Πραστειό Πυργά Ριζοκάρπασο Σανταλάρης Σίντα Σπαθαρικό Στρογγυλός Στύλλοι Σύγκραση Ταύρου Τζιάος Τοπσιού Κιογιού Τρίκωμο Τρυπημένη Φλαμούδι Ψυλλάτος |
|
ΕΠΑΡΧΙΑ ΛΕΥΚΩΣΙΑΣ
|
||
|
Αγία Μαρίνα Άγιος Βασίλειος Άγιος Γεώργιος Αγκολέμι Αγυιά Αμμαδιές Αμπελικού Αργάκι Αυλώνα Βώνη Γαληνή Γερόλακκος Δυο Ποταμοί Ελιά Έξω Μετόχι Επηχώ Καζιβερά Καλό Χωριό Καλυβάκια Κανλί Καπούτι (Καλό χωριό) |
Καραβοστάσι Κατωκοπιά Κάτω Ζώδια Κιόνελι Κόκκινα Κουρού Μοναστήρι Κυθραία Κυρά Λεύκα Λιμνίτης Λουρουτζίνα Λουτρός Μάνδρες Μάσαρι Μια Μηλιά Μόρα Μόρφου Μπέη Κιογιού Νέ Χωριό Νικήτας Ξερός |
Ξερόβουνος Ορτά Κιογιού Παλαίκυθρο Πάνω Ζώδια Πεντάγυια Περιστερώνα Πέτρα Πέτρα του Διγενή Ποταμός του Κάμπου Πραστειό Πυρόι Σκυλλούρα Συριανοχώρι Τραχίνι Τράχωνας Τύμπου Φιλιά Χρυσίδα Χρυσηλιού |
|
ΕΠΑΡΧΙΑ ΚΕΡΥΝΕΙΑΣ
|
||
|
Αγία Ειρήνη Άγιος Αμβρόσιος Άγιος Γεώργιος Άγιος Επίκτητος Άγιος Ερμόλαος Αγίρτα Αγριδάκι Ασώματος Βαβυλάς Βασίλεια Βουνό Διόριος Ελιά Θέρμια Καζάφανι Καλογραία |
Καμπυλή Καραβάς Καράκουμι Κάρμι Καρπάσια Κάτω Δίκωμο Κερύνεια Κιόμουρτσιου Κλεπίνη Κοντεμένος Κορμακίτης Κουτσοβέντης Κρηνί Λάπηθος Λάρνακας Λαπήθου Λιβερά |
Μπέλλα-Πάις Μότιδες Μύρτου Όργα Παλαιόσοφος Πάναγρα Πάνω Δίκωμο Πυλέρι Συγχαρί Σύσκληπος Τέμπλος Τράπεζα Τριμίθι Φτέρυχα Φώττα Χάρτζια |
|
ΕΠΑΡΧΙΑ ΛΑΡΝΑΚΑΣ
|
|||
|
Άρσος |
Μελούσια |
Πέργαμος |
Τρεμετουσιά |
Φωτογραφία παρμένη από Χριστουγεννιάτικη κάρτα, έργο του
Δημητριάδη Κ. τότε μαθητή της Στ. πρ. του Λανιτείου Γυμνασίου
Ο Καραβάς, η Λάπηθος
πιασμένοι χέρι χέρι
τις ομορφιές τα κάλλη τους
ο κόσμος όλος ξέρει.
Οι φωτογραφίες είναι παρμένες από το βιβλίο του Νεοπτόλεμου Κότσαπα "Κερύνεια εάλω", Λευκωσία 2008, σ.10.
Της Λαπήθου μεγαλεία
______________
Της Λαπήθου μεγαλεία
τα ξεχωριστά σχολεία
οι εκκλησιές που καμαρώναν
και με Χριστιανούς γεμώνναν
Τα 'χω όλα στο μυαλό μου
εν το φως των αμμαθκιών μου
ό,τι κι αν σας πω παιθκιά μου
είναι μέσα απ' την καρδιά μου
Τριγυρνώντας στους δρόμους του μυαλού μου βρίσκομαι στην πλατεία του Δημαρχείου Λαπήθου. Ατενίζοντας ψηλά καμαρώννουν δύο πελώριοι βράχοι που απ' τα σπλάχνα τους αναβλύζει ένας μικρός αλλά επιβλητικός καταρράκτης. Επάνω στους βράχους είναι χτισμένα σαν κάστρα τα δύο δημοτικά σχολεία, η Α' και Γ' Αστική Λαπήθου.
1. Στην αυλή της Γ' Αστικής καμαρώννει η εκκλησία της Αγίας Αναστασίας και πάραπέρα βρίσκονται τα ξενοδοχεία που είχαν χτιστεί πριν από πολλά χρόνια και φιλοξενούσαν ξένους επισκέπτες.
2. Προς δυσμάς της Λαπήθου ξεχωρίζει ψηλά στο βουνό η εκκλησία της Αγίας Παρασκευής με το ψηλό καμπαναριό που χτίστηκε το 1835.
3. Η εκκλησία του Άη Γιώρκη που βρισκόταν στον τουρκομαχαλλά μετετράπη σε τζαμί από τον καιρό της Τουρκοκρατίας.
4. Η εκκλησία του Τιμίου Προδρόμου. Αυτή η εκκλησούλα ήταν η ενορία της μητέρας μου Αγάθης Ιωάννη Αγγελίδη. Εδώ παντρεύτηκε τον πατέρα μου Ευριπίδη Χατζηλυσάνδρου από τον Καραβά.
5. Η εκκλησία του Αγίου Μηνά, μικρή αλλά επιβλητική. Σ' αυτή την εκκλησούλα πολλές και αξέχαστες οι θύμησές μου. Όταν ήμουν μαθήτρια το 1955, ήταν το καταφύγιο σχολείο των μαθητών του Γυμνασίου Λαπήθου. Εκεί λοιπόν συνεχίσαμε τα μαθήματά μας, αφού οι Άγγλοι κατακτητές σφράγισαν το Ελληνικό Γυμνάσιο Λαπήθου. Το σχολείο μας ήταν περικυκλωμένο με συρματοπλέγματα και Άγγλους κκομάντος!!
6. Η εκκλησία του Αγίου Λουκά σε ρυθμό βασιλικής, όπου συχνά γινόταν ο εκκλησιασμός των μαθητών του Γυμνασίου μας, ιδίως στις 25 Μαρτίου και τις 28 Οκτωβρίου. Στην ενορία αυτή ήταν και η Β' Αστική Λαπήθου.
7. Η εκκλησία του Αγίου Θεοδώρου με δημοτικό σχολείο και κάτω στην όμορφη παραλία η Παναγία Αϊρκώτισσα.
8. Ψηλά στο βουνό σε σπηλιά εβρίσκεται το περεκκλήσι του Άη Γιώρκη του Σπηλιώτη μεταξύ Καραβά-Λαπήθου, όπου κάθε Δευτέρα πρωί Λαπηθκιώτισσες και Καραβκιώτισσες νοικοκυρές έπαιρναν το στενό μονοπάτι του βουνού για ν' ανάψουν το καντήλι του Αγίου και να προσευχηθούν. Κατά την παράδοση, ο Άη Γιώρκης σκότωσε τον δράκοντα που δεν άφηννε το νερό να πάει κάτω στη Λάμπουσα. Για να αφήσει το νερό έπρεπε να τρώει μία κοπέλλα κάθε φορά.
10. Μεταξύ Καραβά και Λαπήθου προβάλλει το Ελληνικό Γυμνάσιο Λαπήθου, ολόλευκο με την κλασσική του απλότητα, ένα φυτώριο γνώσης για τους μαθητές Καραβά, Λαπήθου και περιχώρων. Μας πρόσφερε πολλά. Πολλοί μαθητές του αναδείχτηκαν ξακουστοί επιστήμονες παγκόσμια.
11. Δεν μπορώ να ξεχάσω την Αναμορφωτική Σχολή Λαπήθου. Μια σχολή που κοσμούσε την πανέμορφη παραλία και φιλοξενούσε πολλά παιδιά από όλη την Κύπρο. Αυτός ο χώρος ήταν για τα παιδιά αυτά ένας πραγματικός παράδεισος. Εκεί κοιμόντουσαν και παρακολουθούσαν μαθήματα από εξαίρετους δασκάλους και άξιους τεχνίτες. Η σχολή ακολουθούσε μια πολύ σπουδαία τακτική. Πηγαίναμε στις εκδηλώσεις και τους αγώνες στίβου που διεξάγωνταν εκεί απο τους μαθητές. Ήταν ένας χώρος πολύ περιποιημένος και ευρύχωρος. Θυμούμαι τον διευθυντή κ. Κοκκινίδη καθώς και τον κ. Σιακαλλή και πολλούς άλλους δραστήριους δασκάλους και τεχνίτες, όπως τον κ. Σπύρο Ευσταθίου από τη Λάπηθο. Κυρίως, δε θα ξεχάσω πως κάθε Κυριακή όλα τα παιδιά σε γραμμή περνούσαν από το σπίτι μου για να εκκλησιαστούν στην Παναγία την Ευαγγελίστρια μαζί με τους δασκάλους τους.
Η κυρά Φροσύνη, η κυρά της Λαπήθου
___________________________
Ο χαρακτήρας της κυρά Φροσύνης Προεστού από την κατεχόμενη ωραία Λάπηθο της αδούλωτης Κερύνειας της Κύπρου, είναι μοναδικός και ξεχωριστός.
Με κίνδυνο τη ζωή της, με αυταπάρνηση, έγινε μάνα, άγγελος προστάτης δώδεκα στρατιωτών. Κρυμμένη στο λαγούμι όπου εκτελούσε χρέη σκοπού, τροφοδοτούσε τα παιδιά της, τους δώδεκα στρατιώτες.
Η κυρά Φροσύνη είναι η πρώτη που συνελήφθη από τους Τούρκους εισβολείς το 1974. Την εξυλοκόπησαν, την έδεσαν σε στρατιωτικό τζιπ και την έσερναν μέσα στους δρόμους. Οι αιμοβόροι εισβολείς από την Τουρκία της φέρθηκαν βάναυσα. Τα πιο φριχτά βασανιστήρια έγιναν στη Μονή της Αχειροποιήτου στον κατεχόμενο μοναδικό Καραβά. Της έκλεισαν τα μάτια, της έδεσαν τα πόδια και τα χέρια και την εχτυπούσαν με την άλυσον της καμπάνας. Ακολούθως την έβαλαν στη θάλασσα να πνιγεί. Την έβγαλαν τότε μισοζώντανη, την έκλεισαν στο κάστρο της Κερύνειας και την εβασάνισαν μαζί με άλλους δύο γέροντες τους οποίους εκτέλεσαν. Ήταν έτοιμοι να εκτελέσουν και την κυρά Φροσύνη όταν την τελευταία στιγμή παρουσιάστηκε εκεί ένας τουρκοκύπριος αξιωματικός που την γνώριζε, γιατί η κυρά Φροσύνη ήταν μαία (μάμμη). Ξεγέννησε τη μάνα του, όπως και πολλές άλλες τουρκάλες συγχωριανές του από την κατεχόμενη Λάπηθο της επαρχίας Κερύνειας. Έτσι γλίτωσε. Η κυρά Φροσύνη μαρτύρησε αλλά δεν λύγισε, δεν πρόδωσε τα δώδεκα παιδιά της, τους δώδεκα στρατιώτες που την λάτρευαν και λατρεύουν σαν μάνα και σωτήρα της ζωής τους.
Αυτοί οι δώδεκα στρατιώτες είναι μάρτυρες: είδαν πολλά τα μάτια τους, σκοτωμούς, λεηλασίες, ατιμίες…
Οι δώδεκα στρατιώτες είναι εν ζωή. Η κυρά Φροσύνη έχει κοιμηθεί.
Η κυρά Φροσύνη της Λαπήθου αθάνατη θα μείνει, πάντα αγέρωχη ηρωίδα στο πάνθεο των ηρώων!
Τιμούμε και προσκυνούμε τη γη μας που είναι ποτισμένη με το αίμα των παιδιών μας που εθυσίασαν τη ζωή τους και τον εαυτό τους για τη σωτηρία και Ελευθερία της προδομένης πατρίδας μας, της Κύπρου.
Δόξα και τιμή στα παλικάρια μας, τους αφανείς ήρωές μας. Αθάνατοι θα μείνουν στο πάνθ
Γραμμένο στις 10 Ιουνίου 2011
Οι φωτογραφία είναι παρμένη από το βιβλίο του Μάριου Θεμιστοκλή Στυλιανού "Κατεχόμενα", Λευκωσία 2001, σ.272.
Η Βασίλεια μας
_________
Μετά τον Καραβά και τη Λάπηθο ανταμώνουμε το πανέμορφό μας χωριό τη Βασίλεια, αγκαλιασμένο από το βουνό και τη θάλασσα.
Στο βουνό ψηλά είναι τα πανάρχαια μοναστήρια της Αγίας Αικατερίνης και της Αγίας Μαρίνας, μία τρανή απόδειξη της χριστιανικής μας πολιτιστικής κληρονομιάς. Ο τελευταίος μοναχός του μοναστηριού της Αγίας Αικατερίνης ήταν ο πατήρ Αγαθάγγελος, γέννημα της Βασίλειας. Ένα περίπου χιλιόμετρο πάραπέρα, ανατολικά της Βασίλειας προς τη Λάπηθο ευρίσκεται το μοναστήρι της Αγίας Μαρίνας όπου ο τελευταίος μοναχός ήταν ο πατήρ Δανιήλ από τα Κούκλια. Τα δύο μοναστήρια υπάγονται στην Ιερά Μονή του όρους Σινά.
Μεταξύ Βασίλειας και Λαπήθου στην κορφή του βουνού βρίσκεται το εξωκλήσι της Παναγίας της Κρινιώτισσας ή "των Κρινιών". Πολλοί το ονομάζουν "τα Κρινιά".
Άλλο να το λέμε, κι άλλο να βρισκόμαστε εκεί!
Λίγο πιο κάτω είναι τα σπίτια του χωριού με την εκκλησία των Αγίου Κωνσταντίνου και Αγίας Ελένης. Ατενίζοντας από το προαύλιο της εκκλησίας χαίρεσαι τον καταπράσινο κάμπο από ελαιώνες, περιβόλια από λεμονόδεντρα, ανθισμένες αμυγδαλιές και κάθε λογής δέντρα.
Βασίλεια! Σ' αυτόν τον πανέμορφο κάμπο γεννήθηκε και μεγάλωσε ο άνθρωπός μου, ο πατέρας των παιδιών μου, ο Αριστείδης. Μια πολυμελής οικογένεια δεμένη με τη γη της. Κατόρθωσαν πολλά με τον ιδρώτα τους, πάντα με αγάπη και αξιοπρέπεια. Τα πεθερικά μου, Ιωάννης και Ευθαλία, ήταν δυο υπέροχοι άνθρωποι. Δούλευαν στα χωράφια μαζί με τα παιδιά τους, πάντα με το χαμόγελο. Ζήσαμε όλοι μαζί μια μοναδική ζωή πλημμυρισμένη από αγάπη και καλοσύνη.
Πολλά σπίτια σκορπισμένα εδώ κι εκεί τονίζουν τη ζωή και την προκοπή των κατοίκων. Προχωρώντας προς τη θάλασσα, περπατείς στα στενά μονοπάτια προσέχοντας τα πανέμορφα αγριολούλουδα, λαλέδες, μαργαρίτες, κυκλάμινα και τα δάκρυα της Παναγιάς. Φθάνοντας στο τέλος της διαδρομής, στον βράχο ψηλά από τη θάλασσα, χτισμένο το ξωκλήσι της Παναγίας της Αχράντου. Από τους παππούδες των παππούδων μας εγινόταν μεγάλη λειτουργία και πανήγυρις τη Δευτέρα της Λαμπρής όπου πολύς κόσμος χαιρόταν την ομορφιά του τοπίου και τη χάρη της Παναγίας της Αχράντου.
Τώρα και 38 χρόνια ο Αττίλας τα κατεδάφισε όλα. Κατέστρεψε τα πάντα, μας στέρησε τη χριστιανική πολιτιστική μας κληρονομιά και τις χαρές των Βασιλειωτών και της χριστιανοσύνης.
Υπάρχουν επίσης και άλλα ξωκλήσια: του Άη Φώτη, του Άη Γιώρκη του Κοντού και του Άη Γιώρκη του Μακρύ που εβρίσκεται κοντά στην πανέμορφη μεγάλη παραλία που στα όνειρά μας είναι το απάνεμο λιμάνι της παρηγοριάς.
Γραμμένο στις 22 Απριλίου 2012
Άχραντε Παναΐα μου Τζιυρά μου στη Βασίλεια
Έγυρα ποτζιοιμήθηκα
έπιασα τζιαί τη στράτα
Τους τόπους μου αθθυμήθηκα
τα μμάθκια μου γεμάτα
Άχραντε Παναΐα μου
Τζιυρά μου στη Βασίλεια
του βράχου σου τ’ αγίασμα
στης θάλασσας το τζιύμμα
Έλεος Παναΐα μου
το σπίτι σου εχαλάσαν
τζιαί τες εικόνες πέταξαν
τζιαί τα καντήλια σπάσαν
Θωρώ ποτζιεί θωρώ πουδά
τίποτε δεν ευρίσκω
όπως τα χρόνια τα παλιά
κλαίω τζιαί πελλανίσκω
Ππέφτω το χώμα σου φιλώ
με πέτραν εν αφήκαν
δικλώ ψηλά στον ουρανό
τζιαί τ’ άστρα εχαθήκαν
Τότες αφταίννω έναν τζιερί
που το ‘φερα μητά μου
θάμμα ν’ αλλάξουν οι τζιαιροί
να πνάσει η καρκιά μου
Τότες το χώμαν έλαμψεν
τζι είδα την εκκλησιά μου
Την Παναγιά να στέκεται
Ολόφωτη μπροστά μου
Τούτον το θάμμαν καρτερώ
Άχραντε Παναΐα
στης θάλασσας σου το νερό
να βαφτιστώ, Κυρία
Γραμμένο στις 22 Σεπτεμβρίου 2012
Πίσω στα Ποιήματα
Της Βασίλειας μας Αγίων
Κωνσταντίνου και Ελένης
πανηγύρι μεγαλείο
μιας ζωής ευτυχισμένης
Κάθε χρόνο τέτοια μέρα
έλαμπε η εκκλησιά
ο πατέρας, η μητέρα
τα χαρούμενα παιδιά
Οι παππούδες κι οι γιαγιάδες
τους Αγίους προσκυνούσαν
μ’ αναμμένες τες λαμπάδες
Τον Θεό υμνολογούσαν
Λατρεμένη μας Βασίλεια
μας προσμένεις τόσα χρόνια
στα εκκλησάκια, στα καντήλια
κλαιν με πόνο χελιδόνια
Μια υπόσχεση σου δίνω
στης Αχράντου το εκκλησάκι
την ψυχούλα μου ν’ αφήνω
σαν ανάψω ένα κεράκι
Κι αυτούς που ξεψυχήσανε
με πόνο στην ψυχή
μην τους κλαίτε
γιατί τώρα ειν’ εκεί
Σ’ ένα αιθέριο πανηγύρι
τους Αγίους μας δοξάζουν
τη Βασίλεια απολαμβάνουν
κι οι ψυχούλες ησυχάζουν
Ας φυσήξει εν’ αγέρι
μια βροντή, μια αστραπή
στη Βασίλεια να μας φέρει
να γιορτάσουμε εκεί
Το λιμανάκι του Βαβυλά με τις ψαρόβαρκες
Βαβυλάς
_________
Από την Παναγία μας την Άχραντο ξεκινούσε το στενό μονοπάτι που κατέληγε στον ωραίο και αξέχαστο Βαβυλά. Οι θύμισες του Βαβυλά είναι ολοζώντανες.
Κλείνω τα μάτια και με τη φαντασία μου ατενίζω το πέλαγος. Αναπνέω το δροσερό αεράκι, μυρίζομαι την αλμύρα της καθάριας θάλασσας που φιλοξενούσε ολόχρονα πάρα πολλούς ανθρώπους, ντόπιους και ξένους.
Βλέπω τες ψαρόβαρκες αγκυροβολημένες στο μικρό λιμανάκι και δύο ξακουσμένα κέντρα πλημμυρισμένα από κόσμο, ακούω τες χαρούμενες φωνές των παιδιών, μυρίζομαι το φρέσκο ψάρι που τηγάνιζε η μαστόρισσα κυρία Σοφία. Ο σύζυγός της, Γιώργος Αριστείδου, ιδιοκτήτης του κέντρου, καλωσόριζε τους επισκέπτες με περισσή χαρά που προτιμούσαν το φημισμένο ψάρι του Βαβυλά και τη σπιτίσια κουζίνα του. Όλα τα παιδιά και τα εγγόνια τους βρίσκονταν στο πόδι μέρα και νύχτα για να τους βοηθούν.
Οι ψαράδες πηγαινοέρχονταν στο λιμανάκι με τες βάρκες τους γεμάτες κάθε λογής ψάρια. Το φημισμένο επίσης κέντρο "της παπαδιάς" όπως το έλεγαν, ήταν πάντα γεμάτο με καλοφαγάδες. Πιο πέρα, το ξενοδοχείο που φιλοξενούσε ντόπιους και ξένους, μια εικόνα φανταστική, μα πραγματική, γεμάτη ζωή και ξεγνοιασιά, ένα όνειρο που σαν ανοίξω τα μάτια μου θα βρίσκομαι εκεί αληθινά.
Για να προχωρήσετε κάντε κλικ στο πιο κάτω κουτί:
